W sobotę 9 grudnia 2023 roku w Akademii Muzycznej w Łodzi zakończył się 3. Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Grażyny Bacewicz. Zwyciężczynią konkursu została 18-letnia Marie Helling z Niemiec, drugą nagrodę zdobył Jakub Staszel z Polski, trzecią – Koreanka Jelin Lee. Nagrodę za najlepsze wykonanie utwory patronki konkursu otrzymała Marta Dettlaff (Polska). Wszyscy wystąpili podczas Koncertu Laureatów, który odbył się w Sali Kameralnej Akademii Muzycznej w Łodzi w sobotni wieczór.
Uczestników konkursu oceniało międzynarodowe jury, któremu przewodniczył prof. Łukasz Błaszczyk z łódzkiej Akademii Muzycznej. W jury zasiadali także: Adam Balas, Bartosz Bryła, Eszter Haffner, Szymon Krzeszowiec i Bogdana Pivnenko. Do pierwszego etapu konkursu przystąpiło 63 skrzypków z całego świata. Spośród nich do drugiego – finałowego etapu – zostało zakwalifikowanych 19 muzyków artystów z Japonii, Korei Południowej, Niemiec, Polski i Włoch. Zgodnie z regulaminem, wśród utworów prezentowanych w obu etapach przesłuchań skrzypkowie wykonywali obowiązkowo kompozycje Grażyny Bacewicz.
Urodzona w 2005 roku w Stuttgarcie Marie Helling, zdobywczyni I nagrody Konkursu im. Grażyny Bacewicz (laureatka również wielu innych konkursów), zgodnie została uznana przez jurorów za artystkę „kompletną”, co podkreślał przewodniczący jury Łukasz Błaszczyk: – Ta skrzypaczka ma wszystko, czego szukamy w artystach: zaimponowała nam nie tylko znakomitą techniką, ale też osobowością – swoim „wnętrzem”. Do Marie Helling trafiła nie tylko najwyższa nagroda w konkursie (25 tysięcy złotych), ale również nagroda specjalna Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina w postaci zaproszenia do wykonania koncertu.
Dodatkowo jury przyznało Jakubowi Staszelowi nagrodę specjalną Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach dla najlepszego polskiego uczestnika oraz pięć równorzędnych wyróżnień. Otrzymali je: Marta Dettlaff, Wiktor Dziedzic, Julia Kidoń, Michał Orlik, Marcelina Sztekmiler.
Podczas Koncertu Laureatów zdobywcy nagród zaprezentowali się w niezwykle efektownym repertuarze. Marie Helling wystąpiła solo, grając kompozycję Niccolò Paganiniego – Introdukcję i wariacje na temat „Nel cor più non mi sento” z opery „La molinara” Giovanniego Paisiella. Jakub Staszel – laureat II nagrody, utytułowany student Akademii Muzycznej w Poznaniu z klasy prof. Marcina Baranowskiego, zaprezentował „Etiudę w formie walca” op. 52 nr 6 Camille’a Saint-Saënsa, w transkrypcji na skrzypce i fortepian Eugène’a Ysaӱe’a (fortepian: Yang Xu-Czaja). Zdobywczyni III nagrody Jelin Lee z Korei Południowej, która – podobnie jak Marie Helling – studiuje pod kierunkiem prof. Borisa Kuschnira na Uniwersytecie Muzyki i Sztuk Scenicznych w Grazu, wykonała Rapsodię „Cyganka” Maurice’a Ravela (fortepian: Grzegorz Skrobiński).
Otwarciem koncertu był występ Marty Dettlaff (Akademia Muzyczna w Łodzi, klasa prof. Łukasza Błaszczyka), która otrzymała nagrodę specjalną za najlepsze wykonanie utworu Grażyny Bacewicz. Skrzypaczka zagrała z pianistą Adamem Manijakiem miniaturę zatytułowaną „Witraż”, a po koncercie mówiła: – W muzyce Grażyny Bacewicz jest coś specjalnego, co moim zdaniem trzeba odkryć. Lubię w tej muzyce to, że jest taka barwna, pełna kolorów i bardzo otwarta na interpretacje – można ją zagrać na milion sposobów!
Potwierdzeniem tej opinii są słowa Adama Balasa – jednego z jurorów, dyrektora Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach, który tak mówił o konkursowych interpretacjach kompozycji Grażyny Bacewicz: – Polscy uczestnicy lepiej znają muzykę Grażyny Bacewicz. Jej twórczość, szczególnie miniatury, są stale obecne w krwioobiegu szkolnictwa artystycznego i w życiu koncertowym. W związku z tym wśród polskich artystów jest trochę inne podejście do tego repertuaru, nieco bardziej naturalne. Ale wielu uczestników z zagranicy także przywiozło na konkurs niezwykle ciekawe i inspirujące interpretacje muzyki Bacewicz, w wielu miejscach odkrywające na nowo jej twórczość. Ta muzyka musi być odkrywana i niekoniecznie jeden sposób interpretacji jest właściwy. Może ta muzyka musi się otworzyć na innych, którzy w inny sposób odczytują jej zapis.
W podsumowaniu Łukasz Błaszczyk powiedział: – Dla nas jurorów było to fascynujące, w jak różny sposób zostały odczytane utwory Grażyny Bacewicz, szczególnie przez uczestników z zagranicy. Najbardziej cieszę się z tego, że – choć oni wyjadą z Polski – muzyka Bacewiczówny zostanie w ich repertuarze i mam nadzieję, że jeszcze kiedyś w swojej karierze do niej wrócą.
Marie Helling (Niemcy) – urodzona w 2005 roku w Stuttgarcie. Od 2022 roku studiuje u prof. Borisa Kuschnira na Uniwersytecie Muzyki i Sztuki w Grazu (Austria). Jest laureatką wielu konkursów, na których zdobyła nagrody jako solistka i kameralistka. W 2019 roku otrzymała I nagrodę krajową w kategorii skrzypiec solo, połączoną z nagrodą specjalną od Deutsche Stiftung Musikleben. W tym samym roku otrzymała II nagrodę na Międzynarodowym Konkursie „Leonid Kogan” w Brukseli, II nagrodę i dwie nagrody specjalne na Międzynarodowym Konkursie „Szymon Goldberg Violin Competition” w Miśni oraz I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym „Lvivsky Virtuos” we Lwowie w Ukrainie. Ostatnio otrzymała I nagrodę na międzynarodowych konkursach „The Muse”, „Nałęczów & the Violin” i „Rising Stars Grand Prix Berlin”, a także na krajowych konkursach „Carl Bechstein” i „Karel Kunc”. W listopadzie 2021 roku zdobyła III nagrodę jako najmłodsza uczestniczka Międzynarodowego Konkursu „Princess Astrid” w Norwegii. Tam zadebiutowała z Orkiestrą Symfoniczną w Trondheim. Jako laureatka I nagrody „Rising Stars Grand Prix Berlin” została zaproszona do występu w Filharmonii Berlińskiej w marcu 2023 roku. Koncertowała m.in. w ramach festiwalu „Arpeggione”, cyklu koncertów „Young Musical Elite” na zamku w Mainau, międzynarodowego festiwalu „Musik ohne Grenzen” w Liederhalle w Stuttgarcie oraz na koncertach „Mühlacker Klassik”. Występowała w Hiszpanii z Göppinger Jugendsinfonieorchester, w Londynie z London City Symphony Orchestra, z Staatsphilharmonie Rheinland-Pfalz pod batutą Jesko Sirvenda grała Koncert skrzypcowy Piotra Czajkowskiego. Od 2020 r. Marie Helling jest stypendystką Deutsche Stiftung Musikleben.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Karol Młynarczyk Wojewoda Łódzki, Grzegorz Schreiber Marszałek Województwa Łódzkiego, Hanna Zdanowska Prezydent Miasta Łodzi. Patronat medialny: TVP Kultura, TVP3 Łódź, Radio Łódź, Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC, Plaster Łódzki, Kalejdoskop, Cameral Music, tułódź.pl oraz portal PRESTO.
Laureaci 3. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Grażyny Bacewicz (w skrócie)
- I nagroda (25 000 zł): Marie Helling (Niemcy)
- II nagroda (15 000 zł): Jakub Staszel (Polska)
- III nagroda (8 000 zł): Jelin Lee (Korea Południowa)
- Nagroda specjalna Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach dla najlepszego polskiego uczestnika (w formie koncertu): Jakub Staszel
- Nagrodę specjalna Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina (w formie koncertu): Marie Helling
- Nagroda specjalna za najlepsze wykonanie utworu Grażyny Bacewicz (3 000 zł): Marta Dettlaff
- Wyróżnienia (po 2000 zł): Marta Dettlaff, Wiktor Dziedzic, Julia Kidoń, Michał Orlik, Marcelina Sztekmiler
