Jak ludzie przez tysiące lat potrafili przetrwać na odległych wyspach, pozbawionych jezior, rzek i strumieni? Skąd czerpali wodę, skoro dostęp do niej był warunkiem przeżycia? O tym, jak starożytna wiedza o podziemnych wodach może inspirować współczesną walkę ze skutkami zmian klimatu, opowie prof. Edyta Roszko z Christian Michelsen Institute w Bergen. Na wykład otwarty zapraszamy 28 października o godz. 17.00 do Mediateki MeMo (ul. Moniuszki 5, Łódź).
Wiedza dawniej i dziś
Austronezyjscy żeglarze, pionierzy dalekosiężnej łączności morskiej, odkryli, że wzdłuż linii brzegowej, tam gdzie ląd styka się z morzem, wypływają podziemne warstwy wodonośne, tworzące źródła słodkiej wody. Te naturalne źródła, czasem przekształcane w studnie słodkiej wody, pozwalały im nie tylko przetrwać na wyspach bez wód powierzchniowych, lecz także odgrywały kluczową rolę w mobilności i handlu, w rejonie Indo-Pacyfiku. Ich podróże nie były jednorazowe – odbywały się etapami przez tysiące lat a motywy tych podroży wciąż pozostają dla nas tajemnicą. Żeglowanie kajakami po oceanie wymagało nie tylko znajomości gwiazd i prądów morskich, lecz także umiejętności lokalizowania źródeł słodkiej wody. Wiedza hydrologiczna, przekazywana z pokolenia na pokolenie, pozwalała przetrwać nie tylko żeglarzom, lecz także ich potomkom i społecznościom, które nie mówiły po austronezyjsku.
Choć brzmi to jak odległa historia, dziś ta starożytna wiedza odzyskuje znaczenie. W czasach globalnych zmian klimatycznych temat powraca ze zdwojoną siłą. W dobie rosnącego poziomu mórz i wyczerpywania się zasobów wodnych na świecie, umiejętności starożytnych żeglarzy mogą zainspirować do tworzenia bardziej zrównoważonej polityki wodnej i lepszego zarządzania zasobami.
Podczas wykładu prof. Edyta Roszko odwoła się do wyników i założeń swojego projektu badawczego realizowanego w ramach prestiżowego grantu ERC Consolidator Grant – Global Hydroconnectivities beyond Oceans, Seas, and Rivers.
Poznaj prelegentkę
Edyta Roszko jest profesorem naukowym i antropologiem społecznym w Instytucie Christiana Michelsena w Bergen. Doktorat z antropologii społecznej obroniła w 2011 roku w Max Planck Institute for Social Anthropology oraz na Uniwersytecie Marcina Lutra w Halle (Niemcy). Edyta jest profesorem wizytującym na Wydziale Antropologii Uniwersytetu Kopenhaskiego oraz członkiem Young Academy of Europe – paneuropejskiej inicjatywy zrzeszającej wybitnych młodych naukowców, która promuje rozwój, współpracę i politykę naukową.
Jej zainteresowania badawcze skupiają się głównie na Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, jednak mają charakter globalny i łączą się z pytaniem o to, jak społeczeństwa na całym świecie radzą sobie z niestabilnością gospodarczą i klimatyczną.W dorobku Edyty znajduje się książka “Fishers, Monks and Cadres: Navigating State, Religion and the South China Sea in Central Vietnam”, wydana wspólnie przez NIAS i University of Hawai’i Press (dostępna w Open Access).
Na początku 2025 roku zakończyła realizację prestiżowego grantu Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC Starting Grant) „Transoceanic Fishers: Multiple Mobilities in and out of the South China Sea (TransOcean)”, prowadzonego w Instytucie Christiana Michelsena. Obecnie rozpoczęła nowy projekt finansowany przez ERC Consolidator Grant: „Global Hydroconnectivities beyond Oceans, Seas, and Rivers”. Łączy on antropologię, archeologię i geohydrologię, aby lepiej zrozumieć skutki zmian klimatycznych.
Wydarzenie otwarte – dołącz do nas!
To wyjątkowa okazja, by posłuchać inspirującej opowieści o tym, jak wiedza sprzed tysięcy lat może pomóc nam zrozumieć współczesny świat i wyzwania, przed którymi stoimy. Spotkajmy się 28 października 2025 r. o godz. 17.00 w Mediatece MeMo (ul. Moniuszki 5, Łódź) i wspólnie poszukajmy odpowiedzi na pytania, które łączą historię z przyszłością.
Wstęp wolny – zachęcamy do wcześniejszej rejestracji poprzez FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY
Realizacja wydarzenia jest możliwa dzięki środkom uzyskanym przez Fundację Uniwersytetu Łódzkiego w konkursie Centrum OPUS. Zadanie publiczne „Łódź akademicka – naukowa, kreatywna i wielokulturowa 2025″ jest finansowane z budżetu Miasta Łodzi.
Redakcja: Magdalena Paszko, Centrum Współpracy z Otoczeniem i Społecznej Odpowiedzialności Uczelni
Grafiki: Michał Strzelec, Centrum Komunikacji Marki
Źródło: Uniwersytet Łódzki